ADITZ MORFOLOGIA ETA BESTE GAUZA BATZUK.

1. Aditz laguntzaileko lotura hizkia –a izaten da normalean:
a. ez da dagoela jartzen, dagoala jartzen da.
baina batzuetan –e be erabiltzen da:datorrela.

2.Beste euskalkietako –ki amaierea daukiezan aditzak bizkaieraz –gi daukie amaieran :
a. Erabagi( bizkaieraz), erabaki (batuaz)

3. Lehen aldiko markea –an da eta ez –en:

 a. nintzan(bizkaieraz), nintzen (batuaz)

baina batzuetan -en be erabiltzen da:  nentorren

4.. Beste euskalkietako ari izan erabili ordez ibili, erabili, jardun eta eragonaditzak erabilten dira:
a. ikasten nabil (bizkaieraz), ikasten ari naiz (batuaz)

b. lanean dihardu (biz), lanean ari da (ba)
c. arineketan darabil (biz), arineketan ari da(ba)
d. beharrean daragoio (biz), beharrean ari da (ba)
e. kantau daroa (biz).

5. Esaldia laburra bada aditz laguntzailea galdegaiaren ondoan ipinten da:

 a. laster zara etorri

6. Berba silaba bakarretatik datozen aditz batzuetan bikoxtasunak daukaguz:

a. hustu / hutsitu (huts-silaba bakarra)
b. balztu / baltzitu (baltz-silaba bakarra)
c. hoztu / hotzitu (hotz-silaba bakarra)

6.  Euskera zaharrean: errezadu, pentsadu... egiten ziran aditzak aspalditik -au egiten dira:
a. errezau, ezkutau, harrapau, nahastau...
batuaz- ezkutatu, harrapatu, nahastatu.


7. -ten erabilten da eta ez -tzen.
a. -a, -e , -i, -o: lagaten, beteten, ipinten, erasoten...
b. –l: hilten...
c. -n egoten, esaten...
d. -si, -zi: hasten, ikusten, jausten, hazten, hezten, irazten…
e. -stu, -zt: abesten, ahazten...
f. -tsi, -txi, -tzi: goresten, ixten, janzten...

8. -tuten be erabilten da: egosi > egosten / egostu > egostuten. Era berean:hustu > hustu -ten,ahaztu > ahaztuten, biztu > biztuten... eta gogortuten, lohituten...
sufridu > sufriduten

9. -etan erabilten da aditz partizipioak honeetariko amaiera bat izan ezkero:
a. -au nahastetan, izentetan, pasetan,

Aditzak




bizkaieraz-batuaz

emon-eman

eroan-eraman

euki-eduki

jagon-zaindu

urten-irten

itxi/laga-utzi

gura izan-nahi izan

eragin-jardun, ekin

preguntatu, itaundu-galdetu

lotu-geratu

erdu!-etorri!